From fundamental research to daily practice
Het therapeutische arsenaal voor relapsing-remitting MS breidt aanzienlijk uit en over de bestaande therapieën komen we steeds meer te weten. Natalizumab (Tysabri®) maakt deel uit van die dynamiek. Recente gegevens wijzen op de toegevoegde waarde van natalizumab bij meer actieve vormen van de ziekte en op het belang van het middel meteen te gebruiken wanneer de situatie erom vraagt...
Het landschap van MS is sinds 1994 grondig veranderd met de komst van de interferonen. Daarna werden nieuwe geneesmiddelen ontwikkeld die niet meer louter ‘de schade beperken’, maar die doeltreffender, veiliger en selectiever zijn en streven naar een NEDA (No Evidence of Disease Activity). Met cladribine wordt in 47% van de gevallen een NEDA bereikt na 2 jaar. Cladribine, de eerste SIRT (Selective Immune Reconstitution Therapy), wordt discontinu toegediend. Implicaties.
Dr. Annick Mélin en dr. Céline Daoût (CHC Liège) bespreken samen – want de behandeling van MS is in de eerste plaats teamwerk – het geval van een patiënt met een sterk inflammatoire vorm van relapsing-remitting MS en wijzen erop dat alemtuzumab (Lemtrada®) ondanks zijn kracht ook als eerstelijnsbehandeling kan worden gebruikt.
Volgens een verkennende studie is diepe hersenstimulatie (DBS, deep brain stimulation) met twee katheters doeltreffend en veilig bij patiënten met een tremor als gevolg van multipele sclerose die niet reageert op de medische behandeling.
Alemtuzumab kan als eerstelijnstherapie worden gebruikt bij patiënten met een zeer agressieve, actieve multiple sclerose. Alemtuzumab als eerstelijnstherapie is in de CARE-MS 1-studie, een verkennende fase III-studie, vergeleken met interferon-bèta (3 s.c. injecties/week). Een illustratie van de werkzaamheid van alemtuzumab bij een patiënt van prof. Christian Sindic (UCL).
Dr. Gino De la Meilleure (AZ Nikolaas, Sint-Niklaas en AZ Lokeren, Lokeren) bespreekt hier een casus van een dame met relapsing-remitting multiple sclerose voor wie minder dan drie jaar na de diagnose een behandeling met alemtuzumab (Lemtrada®) noodzakelijk wordt.
Aan de hand van de evolutie van hieronder beschreven patiënte, een verpleegkundige met een kinderwens, vestigt dr. Rosy N’Gbo N’Gbo Ikazabo (Centre MS, CHWAPI, Doornik) de aandacht op de winst aan levenskwaliteit bij patiënten die worden behandeld met alemtuzumab (Lemtrada®, Genzyme). Een toelichting. Published ahead of print.
Multiple sclerose (MS) is een chronisch inflammatoire aandoening van het centrale zenuwstelsel die gekenmerkt wordt door demyelinisatie, axonale degeneratie en gliose. De progressieve vorm van MS is een belangrijk onderwerp voor onderzoek aangezien er weinig informatie beschikbaar is over de onderliggende ziektemechanismen. Tevens is er geen therapie specifiek goedgekeurd voor de behandeling van de progressieve vorm. Hoewel traditioneel aangenomen wordt dat progressieve MS gedreven wordt door neurodegeneratie, is er steeds meer bewijs beschikbaar voor lokale inflammatie van het centrale zenuwstelsel als een van de aansturende processen. In dit manuscript wordt de rol van B-cellen en antilichamen in het ziekteproces van MS beschreven, met specifieke aandacht voor de progressieve ziekte. Published ahead of print.
Natalizumab is de eerste tweedelijnsbehandeling die in België beschikbaar werd. In de international en observationele TOP-studie werd de doeltreffendheid van de behandeling in de dagelijkse praktijk op lange termijn bevestigd. Uit eerdere klinische studies bleek al dat natalizumab werkzaam is op korte termijn. “Die werkzaamheid is gemeten op basis van het verminderen van relapsen en stabilisatie van de invaliditeit”, vertelt Professor Vincent van Pesch (UCL). Published ahead of print.
[Neuroloog, Nationaal MS Centrum, Melsbroek; Consulent Neurologie, UZ Brussel en deeltijds docent aan de Vrije Universiteit Brussel] MS is een multifactoriële aandoening met een indrukwekkende heterogeniteit. Het aandeel van inflammatie en neurodegeneratie wisselt in functie van de tijd en in functie van het individu. Het ziekteverloop is niet voorspelbaar. Het grillige verloop van MS biedt echter ook mogelijkheden, mogelijkheden tot proactief handelen, onafhankelijk van de gerichte medicamenteuze MS-behandelingen. Op basis van observationeel en interventioneel onderzoek zijn er aanwijzingen dat deze aanpak een effect kan hebben op de ziekte-evolutie... Published ahead of print.
Alemtuzumab is een monoklonaal antilichaam gericht tegen CD52, een oppervlaktemolecule die voornamelijk wordt uitgedrukt door T- en B-lymfocyten: het is dus een zeer krachtige lymfocytendepletor.
Daclizumab (DAC) is een gehumaniseerd monoklonaal antilichaam van type IgG1 gericht tegen de alfasubeenheid van de interleukine 2-receptor.
Fingolimod is een zeer interessante kandidaat voor de behandeling van de progressieve primaire vorm van de ziekte. De INFORMS-studie zou dit binnenkort weleens kunnen bevestigen.
Firategrast is geen monoklonaal antilichaam, maar gedraagt zich als een α4β-integrineantagonist.
Laquinimod is een derivaat van linomide, dat enkele jaren geleden is onderzocht als potentiële behandeling voor MS...
Multipele sclerose (MS) is een auto-immuun- en ontstekingsziekte van het centrale zenuwstelsel (CZS). Ze geeft aanleiding tot demyelinisatie, verlies van axonen en neurodegeneratie, die kunnen uitmonden in een progressieve neurologische handicap. Zonder behandeling wordt het risico op de ontwikkeling van een dergelijke handicap 15 tot 20 jaar na het begin van de ziekte geschat op ongeveer 50% (1). In een reeks berichten overlopen we de verschillende moleculen die beschikbaar zijn voor de basisbehandeling van multipele sclerose, maar we bespreken vooral de nieuwe moleculen die momenteel nog worden onderzocht. In de komende jaren zullen we immers getuige zijn van een explosie van het therapeutische aanbod in het domein van de behandeling van MS. Binnenkort zullen we beschikken over verschillende, uiterst actieve vormen van immunotherapie die zeer aanlokkelijk zijn op het vlak van werkzaamheid en gebruikscomfort. De risico's op middellange en lange termijn zullen gedetailleerd in kaart moeten worden gebracht door een systematische, nauwgezette en langdurige follow-up van de patiënten.
Natalizumab is een monoklonaal antilichaam gericht tegen α4β1-integrine, een adhesiemolecule die wordt uitgedrukt aan het oppervlak van geactiveerde lymfocyten...
Sanofi Aventis en haar dochtermaatschappij Genzyme hebben in het kader van het 64e jaarlijkse congres van de American Academy of Neurology extra gegevens uit de fase III-studie CARE-MS ll bekendgemaakt.
Wetenschappers hebben 29 nieuwe erfelijke risicofactoren voor multiple sclerose opgespoord. Dit zorgt voor cruciale inzichten in de biologie van deze erg ingrijpende aandoening. Veel van de risicofactoren geïdentificeerd in deze studie spelen een rol in het immuunsysteem en zorgen voor meer inzicht in de immunologische mechanismen die aan de basis van deze ziekte liggen.
Teriflunomide vermindert de activiteit van het mitochondriale enzym dat cruciaal is voor de aanmaak van pyrimidines, waarvan de proliferatie van T-lymfocyten in grote mate afhangt.
Niet te verwarren met natalizumab (gericht tegen een oppervlakteproteïne van het lymfocyt om de aanhechting en de transendotheliale migratie te beperken), is alemtuzumab (AZM) een monoklonaal antilichaam dat sinds 1994 gekend is, maar in zijn ontwikkeling afgeremd werd door auto-immune neveneffecten. Het werkt in op de CD52-cellen, veroorzaakt eerst een leegloop en vervolgens een herbevolking van de T- en B-lymfocyten.
BG-12, een molecule voor orale inname, activeert de nucleaire transcriptiefactor NRF2.
Eerstelijnsbehandelingen hebben een goede efficiëntie op voorwaarde dat ze tijdig worden gebruikt. Als de ziekte evolueert, moeten we overwegen of het starten van een tweedelijnsbehandeling zich opdringt. Welke patiënt valt binnen het therapeutish venster?
Onderzoekers van het Franse Centrum voor biologische en medische magnetische resonantie in het CNRS/Aix-Marseille hebben, in samenwerking met het CHU de la Timone in Marseille en een Duits team (Mannheim), de aandacht gevestigd op een abnormale ophoping van natrium in de hersenen van patiënten die lijden aan multiple sclerose en die zouden kunnen wijzen op een degeneratie van de zenuwcellen.
In de komende jaren zullen we getuige zijn van een explosie van het therapeutische aanbod in het domein van de behandeling van MS. Binnenkort zullen we beschikken over verschillende, uiterst actieve vormen van immunotherapie die zeer aanlokkelijk zijn op het vlak van werkzaamheid en gebruikscomfort. De risico's op middellange en lange termijn zullen gedetailleerd in kaart moeten worden gebracht door een systematische, nauwgezette en langdurige follow-up van de patiënten.
Neuron Vol. 30 Nr. 1
Schrijf u gratis in op onze wekelijkse nieuwsbrief en ontvang het laatste nieuws en nog veel meer ...
