Het Rijksinstituut voor Ziekte- en Invaliditeitsverzekering (Riziv) beschouwt meer dan de helft van de ruim 500.000 langdurig zieken in ons land als permanent arbeidsongeschikt. Dat blijkt uit gegevens die De Tijd opvroeg. Minister van Volksgezondheid Frank Vandenbroucke (Vooruit) laat een deel van hen opnieuw controleren.
Eind 2023 zaten 526.507 personen langer dan een jaar thuis, goed voor een recordbedrag aan uitkeringen: meer dan 9 miljard euro per jaar. Het Riziv heeft de voorbije 15 jaar meer dan de helft (289.397 of 55 procent) van hen erkend als arbeidsongeschikt tot aan het pensioen.
Bijna 37 procent van de groep die permanent arbeidsongeschikt werd verklaard, is ouder dan 60 jaar; 16 procent is jonger dan 50 jaar. Een derde van de groep kampt met mentale klachten zoals een depressie of burn-out. Een even groot deel heeft problemen met de spieren, gewrichten of zenuwen.
Het Riziv benadrukt dat invaliditeit in theorie nooit definitief is en altijd geherevalueerd kan worden. De dienst stipt voorts aan dat het aandeel langdurig zieken dat tot aan de pensioenleeftijd een uitkering krijgt, kleiner wordt. Zo ging het in 2021 nog om 61 procent van het totale aantal langdurig zieken.
Bovendien moet het aandeel verder zakken door een hervorming van Vandenbroucke. Sinds 1 juli 2024 kan een langdurig zieke in principe nog voor maximaal een, drie of vijf jaar een verlenging krijgen van de arbeidsongeschiktheid, afhankelijk van de pathologie. Toch is ook na de hervorming een erkenning tot aan het pensioen nog mogelijk voor enkele specifieke aandoeningen. Daarnaast zullen het Riziv en de ziekenfondsen als onderdeel van de hervorming een deel van de bijna 300.000 'permanent zieken' opnieuw controleren.
Minister Vandenbroucke vindt het in elk geval "onaanvaardbaar" dat zoveel mensen de afgelopen vijftien jaar tot aan hun pensioen arbeidsongeschikt zijn verklaard. "Toen ik deze situatie vaststelde, heb ik daarom het initiatief genomen om, bijkomend op het bestaande regeerakkoord, een verregaande en noodzakelijke hervorming op gang te brengen die ervoor zorgt dat arbeidsongeschiktheid tot aan het pensioen enkel nog kan bij mensen met ernstige aandoeningen." Denk daarbij aan mensen met palliatieve kanker, dementie, enzovoort.
Voor alle anderen kan de arbeidsongeschiktheid enkel nog met maximaal vijf jaar verlengd worden vooraleer deze personen opnieuw een adviserend arts of iemand van het multidisciplinair team moeten zien. "Onze arbeidsmarkt, de toegankelijkheid van jobs, de hulpmiddelen, maar ook de medische wetenschap evolueren. En mensen die 10 jaar geleden misschien geen vooruitzicht hadden op mogelijk werk, kunnen dat hierdoor wel weer hebben", legt de minister uit.
Tot slot is de ziekenfondsen gevraagd met prioriteit te bekijken of een deel van de mensen die de afgelopen vijftien jaar arbeidsongeschikt zijn verklaard tot aan het pensioen, toch niet de stap naar werk kan zetten. "Dit zal gefaseerd gebeuren, de ziekenfondsen kunnen namelijk niet iedereen tegelijk zien. Het is hierbij wel niet de bedoeling dat mensen zonder perspectief weer opgeroepen worden", benadrukt Vandenbroucke.
